Krisetiltaka så langt feilar i møte med innovative, høgrisiko, tidlegfase verksemder. Kraftfulle og kreative tiltak trengs for desse verksemdene, skriv finansforsker Aksel Mjøs i Dagens Næringsliv.
Styresmaktene kjem med ei rekkje kraftfulle tiltak for å bøta på konsekvensane av Covid-19 krisa, og det er venta meir. Det er viktig at desse tiltaka også bidreg til å sikra oss eit framtidsretta næringsliv når krisa og nedstenginga er over.
Kunngjorte tiltak er så langt fokuserte på å bevara arbeidsplassar i eksisterande og stort sett tradisjonelt næringsliv. Dette er verksemder som er lånefinansierte og/eller har eigendelar dei kan pantsetja. Tiltak for slike verksemder er viktige medan krisa står på, men tiltaka feilar i møte med innovative, høgrisiko, tidlegfase verksemder.
Desse verksemdene kan ha mange års utviklingsarbeid før dei får inntekter, men vil i framtida kan representera dei nye næringane vi skal leva av.
Vi treng langsiktig tiltaksperspektiv slik at vi ikkje mister desse verksemdene. Dei typisk kommersialiserer forsking, arbeider i globale nettverk, og driv systemutvikling med dei aller skarpaste folka.
Slike prosjekt er kjenneteikna ved at dei har høg risiko for å feila. Dessutan er dei særleg sårbare, sidan om dei vert avvikla «midt i spranget», så går team i oppløysing og verdiane i halvferdig utvikling er stort sett tapte.
Det er og grunn til å tru at innovative verksemder gjev gode ringverknadar i økonomien, og difor er særleg viktige å ta vare på.
Innovative tidlegfase og vekstselskap har sjeldan pantbare eigendelar eller kontantstraum som gjer at dei kan nytta lånefinansiering. Desse treng støtte og eigenkapital, helst frå kompetente investorar. I Kapitaltilgangsutvalet fokuserte vi på at det er nettopp i denne delen av kapitalmarknaden, dei innovative nye selskapa som treng risikoberande eigenkapital, at kapitaltilgangen er for dårleg. Dette var tilfelle i normale tider, og er eit langt større problem i dagens krise.
Kva kan ein så gjera?
Husk at dette er verksemder som i liten grad har inntekter og difor er avhengige av tilskot og kapital som handterer kostnadar og investeringar. Sjølv i normale marknadar er dette krevjande, no er også tilbodet av privat risikokapital tørka inn. Investorane har allereie utfordringar med det dei er investerte i frå før.
Usikkerhet om marknadar og varighet av «unntakstilstanden» gjer det endå vanskelegare for investorar å gjera gode investeringsanalysar.
Det har kome fram mange forslag dei siste dagane, og det er viktig at desse er kraftfulle og kreative, samstundes som ein balanserar pragmatisk mellom allmenne ordningar som kan verta misbrukte og selektive tiltak som kan verta for kompliserte å få gjennom.
Aktuelle tiltak som kan ha rask effekt kan vera, forsøksvis utover det som allereie er forslått:
Sett med perspektivet til Kapitaltilgangsutvalet bør det generelt vera langt lettare å gå for våre forslag no enn då rapporten kom. No er det ingen tvil om at vi treng offensiv politikk.
Kronikken var først publisert i DN 25. mars 2020.